വസന്തമെന്നാല്‍ പൂക്കാലമാണ്. വസന്ത പഞ്ചമി പൂക്കാലത്തിന്‍റെ തുടക്കവും. മാഘമാസത്തിലെ കറുത്ത വാവ് കഴിഞ്ഞുള്ള അഞ്ചാം നാളില്‍ വസന്തകാലം തുടങ്ങുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്‍പ്പം.
വിളകള്‍ കൊയ്യാറായി തുടങ്ങുന്നതിന്‍റെ സൂചനയായി പഴുത്തുമൂത്ത് മഞ്ഞയാവുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് ഈ ഉത്സവത്തിന് മഞ്ഞ നിറത്തിനോട് ആഭിമുഖ്യം ഉള്ളത്.
മറ്റൊന്ന്, മഞ്ഞ സമ്പത്തിന്‍റെ, ഐശ്വര്യത്തിന്‍റെ, സ്നേഹത്തിന്‍റെ നിറമാണ്. ആത്മീയതയുടേയും നിറം മഞ്ഞയാണ്. വസന്ത പഞ്ചമി നാളില്‍ സൂര്യദേവനേയും ഗംഗാ മാതാവിനെയും ഭൂമിദേവിയേയും പൂജിക്കാറുണ്ട്. മനുഷ്യജാലത്തെ പോറ്റുന്ന അല്ലെങ്കില്‍ അവയ്ക്ക് ആഹാരം തയ്യാറാക്കുന്ന മൂന്ന് കാര്യങ്ങള്‍ ഭൂമിയും ചൂടും വെള്ളവുമാണല്ലോ. ഇതാണ് നേരത്തെ പറഞ്ഞ ആരാധനയ്ക്ക് തത്വം.
പ്രകൃതിയോട് ഉള്ള കടപ്പാട് എന്നും പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്ന സമൂഹമാണ് ഹിന്ദു സമൂഹം. അതുകൊണ്ട് ഹൈന്ദവ ആഘോഷങ്ങളില്‍ പ്രകൃത്യാരാധന വളരെ പ്രധാനമാണ്.
ജനുവരി / ഫെബ്രുവരി മാസത്തിലാണ് വസന്ത പഞ്ചമി വരിക പതിവ്. ബ്രഹ്മ പത്നിയായ സരസ്വതി വിജ്ഞാന ദേവതയാണ്. കല, ശാസ്ത്രം, കൈവേലകള്‍ തുടങ്ങിയ സര്‍ഗ്ഗ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളുടെ മുഴുവന്‍ അധിദേവത സരസ്വതിയാണ്.
ശക്തി, കര്‍മ്മപ്രേരണ, സര്‍ഗ്ഗാത്മകത എന്നിവയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന സരസ്വതീ ദേവിയുടെ ഉത്സവം കാലാവസ്ഥ അനുകൂലവും പ്രകൃതി സ‌മൃദ്ധവും ആവുമ്പോഴാണ് നടക്കുക.
WD
WD
ബംഗാളില്‍ വസന്തപഞ്ചമി സരസ്വതീ പൂജയാണ്. അവര്‍ ബാസക (ജസ്റ്റിക ജണ്ടാറുസ്സ), ഗണ്ഡ (കൊങ്ങിണിപ്പൂ അഥവാ ചെട്ടിപ്പൂ) കൊണ്ട് സരസ്വതിയെ ആരാധിക്കുന്നു. വസന്തത്തിന്‍റെ നിറമാണ് മഞ്ഞ. സ്ത്രീകള്‍ ഈ ദിവസം മഞ്ഞ ആടയാഭരണങ്ങള്‍ അണിയുന്നു.
വീണാധാരിയായി താമരപ്പൂവില്‍ ചമ്രം പടഞ്ഞിരിക്കുന്ന സരസ്വതിയെയാണ് ബംഗാളില്‍ ആരാധിക്കുന്നത്. ചിലയിടത്ത് സരസ്വതിയുടെ വാഹനം അരയന്നവും മറ്റ് ചിലയിടത്ത് മയിലും ആണ്.
ഗ്രീക്ക് ദേവതയായ ആയുധധാരിയല്ലാത്ത മിനര്‍വയോടാണ് പാശ്ചാത്യര്‍ സരസ്വതി ദേവിയെ ഉപമിക്കുന്നത്. സരസ്വതി എന്നാല്‍ ഒഴുകുന്നത് എന്നാണര്‍ത്ഥം. ഋഗ്വേദത്തില്‍ സരസ്വതി ഒരു നദിയേയും അതിന്‍റെ അധിദേവതയേയുമാണ് കുറിക്കുന്നത് എന്ന് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. പിന്നീട് വന്ന പുരാണ സങ്കല്‍പ്പത്തില്‍ വാഗ്‌ദേവതയായി സരസ്വതിയെ സങ്കല്‍പ്പിച്ചുകാണുന്നു.
വാസ്തവത്തില്‍ ഒഴുകുന്നത് എന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നത് വാക്കിന്‍റെയും ചിന്തയുടെയും ജ്ഞാനത്തിന്‍റെയും ഒഴുക്കാണെന്ന് നമുക്ക് സങ്കല്‍പ്പിക്കാം. വസന്ത പഞ്ചമി ദിവസം ബ്രഹ്മാവ് സരസ്വതിയെ സൃഷ്ടിക്കുകയും കൈയിലുള്ള വീണയിലേക്ക് സംസാര ശേഷി പകര്‍ന്നു നല്‍കുകയും ചെയ്തു എന്നൊരു സങ്കല്‍പ്പമുണ്ട്. വീണാവാദിനി എന്നും വാണീദായിനിയെന്നും സരസ്വതിയെ വിളിക്കാറുണ്ട്.
വസന്ത പഞ്ചമി ശ്രീപഞ്ചമിയെന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. മറാത്ത പ്രദേശങ്ങളില്‍ സരസ്വതീ ദേവിയെ ചിലപ്പോള്‍ ഗണപതിയുടെ ഭാര്യയായും സഹായിയായും സങ്കല്‍പ്പിച്ചു കാണുന്നു.