ഹിന്ദുമതത്തിലെ വിശുദ്ധരൂപമായ ശ്രീരാമന്റെ ജീവിതം മുഴുവന്‍ ധര്‍മത്തിന് സമര്‍പ്പിച്ചതാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ 14 വര്‍ഷത്തെ വനവാസം, നാം ഇന്നും ആത്മീയതയും ആത്മസംയമനവും അഭ്യസിക്കേണ്ട ജീവിതപാഠങ്ങളായി കരുതുന്നു. ഈ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഏകാദശി ദിനങ്ങളും രാമന്റെ വനവാസവും തമ്മില്‍ ആന്തരികമായി ബന്ധപെട്ടതാണെന്ന് പല ഭാരതീയ ആചാര്യന്മാരും വിശ്വസിക്കുന്നു.
വനവാസവും ആത്മപരിശുദ്ധിയും
രാമന്റെ വനവാസം ഒരു ശിക്ഷയല്ല, മറിച്ച് അതൊരു തപസായിരുന്നു - ആത്മാവിനോടും ലോകദര്‍മ്മത്തിനോടും ചെയ്ത സമര്‍പ്പണത്തിന്റെ പ്രതീകമാകുന്ന ഒരു ദിവ്യയാത്ര. പ്രകൃതിയോടൊപ്പം ജീവിച്ച, ആഡംബരങ്ങള്‍ വിട്ടു ജീവിച്ചതിന്റെ മാതൃകയാണ് രാമന്റെ ആ 14 വര്‍ഷങ്ങള്‍. ഒരാള്‍ തന്റെ ഇഷ്ടങ്ങള്‍, ആഗ്രഹങ്ങള്‍ എന്നിവക്ക് മേലെ ഉയര്‍ന്ന് ജീവിക്കുന്നതിന്റെ ഉത്തമരൂപമാണ് രാമന്റെ വനവാസകാലം. അത് ഏകാദശിയുടെ സന്ദേശം കൂടിയാണെന്ന് പറയാം.ദേഹം, മനസ്സ്, ജിഹ്വാ എന്നിവയെ നിയന്ത്രിച്ച് ആത്മശുദ്ധിയിലേക്കുള്ള ദൈവീകപാത.
ഏകാദശി ദിനം, വിഷ്ണുവിന്റെ ആരാധനയ്ക്കായി അനുഷ്ഠിക്കപ്പെടുന്ന ആത്മനിയന്ത്രണത്തിന്റെ ദിനമാണ്. ശ്രീരാമന്‍ വിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരമായതിനാല്‍, ഈ ദിനത്തില്‍ രാമഭക്തിയും രാമായണ ചിന്തകളും ഏറെ പ്രസക്തമാണ്. രാമന്റെ വനവാസം കാലത്ത്, അഹാരം, ഉറക്കം, സൗകര്യങ്ങള്‍ എന്നിവയില്‍ നിന്നും വിട്ടുനിന്ന്, സത്യമെന്ന ഏകധര്‍മത്തിന് വേണ്ടി തപസുകൊണ്ടിരുന്നതും, നമുക്ക് ത്യാഗത്തിന്റെയും ഏകാഗ്രതയുടെയും പാഠങ്ങളാണ് പകരുന്നത്. ഇത് ഏകാദശി വ്രതത്തില്‍ പാലിക്കപ്പെടുന്ന ജീവിതദര്‍ശനങ്ങളുമായി യഥാര്‍ത്ഥമായി സാമ്യമുള്ളതാണ്.
രാമായണ മാസത്തിലും ഏകാദശിയും
കര്‍ക്കടക മാസത്തിലെ രാമായണ പാരായണ സമയത്ത് വരുന്ന ഓരോ ഏകാദശിയും, രാമന്റെ വനവാസത്തെ ആത്മത്തില്‍ ഉള്‍ക്കൊണ്ടു ഭഗവാന്‍ വിഷ്ണുവിന്റെ അജ്ഞ പാലിക്കാന്‍ തയ്യാറാകുന്ന ഒരു ആത്മസംയമനത്തിന്റെയും തപസ്സിന്റെയും മാതൃകയാണെന്ന ബോധത്തോടെ ആചരിക്കേണ്ടതാണ്. ഓരോ ഉപവാസവും, ഓരോ നാമസ്മരണയും, രാമന്റെ പോലെ ജീവിതത്തില്‍ സമത്വബോധം വളര്‍ത്താന്‍ നമ്മെ സഹായിക്കും.
